Een heilige samenkomst

Een heilige samenkomst

Simon Streuper

Ik ken maar één kerk waarin het avondmaal dat Christus instelde, de aandacht en de plaats heeft gekregen die het ook werkelijk verdient: de Rooms Katholieke kerk. Zon 500 jaar geleden was iedere christen aan die kerk verbonden. Al tweeduizend jaar kan daar worden voortgezet wat de eerste christenen van de op de eerste pinksterdag geboren gemeente begonnen zijn, namelijk: ‘En voortdurend waren zij dagelijks eendrachtig in de tempel en braken (het avondsmaal) brood in de huizen en aten samen met vreugde en eenvoud van hart en zij prezen God.’
Maar ik ken ook niet één theoloog die niet zal erkennen dat het avondmaal het belangrijkste christelijke symbool is waarin de kern van het evangelie wordt weergegeven; een monument van Gods liefde waarop je tot in eeuwigheid nooit uitgekeken zult raken!

Bij mijn weten is er buiten de Rooms Katholieke kerk nergens een plaats waar je dagelijks het avondmaal kunt vieren. Toch is het een onloochenbaar feit dat het feestelijk vieren van het avondmaal de dagelijkse praktijk van de eerste christenen was. Het kwam nooit één keer in hun gedachten op om het verzoek en het verlangen van hun Meester om zo dikwijls zij dit zouden doen, zij dit zouden doen om aan Hem te denken, ook maar één dag over te slaan. Maar wat wil je? Salomo ontdekte al dat God de mensen recht gemaakt heeft, maar zij vele bedenkselen zoeken.
Natuurlijk kennen we de argumenten eigenlijk wel die bedacht zijn om het anders te doen dan de eerste christenen. Hoewel we weten dat we het anders doen bestempelen we onze viering toch als Bijbelgetrouw. Maar hoe logisch is het dat wij deze instelling van Christus, niet de plaats en de aandacht geven die de eerste christenen er wel aan gaven. Is dat niet hoogst merkwaardig? Ik wil daar graag eens met u over nadenken door vragen te stellen waarop ik niet pretendeer de antwoorden te kennen.
Uiteraard zijn er niet geringe verschillen betreffende de betekenis en het eten van het avondmaal tussen de vele christelijke geloofsgemeenschappen. Deze verschillen laten we maar even rusten. Het is al moeilijk genoeg zonder gekleurde bril het Woord te lezen, hoeveel te meer om je eigen menselijke bedenksels te onderscheiden van wat de Schrift zelf zegt. Het vervelende is dat je je eigen gedachten vaak ten onrechte benoemt als ‘het naspreken van de Schrift’!
Allereerst moet worden gezegd dat het avondmaal niet óns avondmaal is, maar de (feest)maaltijd van de Heer is (zie ook mijn art.‘Wij hebben een altaar’ in Bode …) Hij nodigt uit aan Zijn tafel om het verlossingsfeest te vieren. Dat verlossingsfeest is uiteraard alleen bestemd voor hen die door Christus verlost zijn en hiervan getuigenis geven door het evangelie te gehoorzamen en zich te laten dopen. Doop en avondmaal zijn dé belangrijke symbolen van het christendom. De doop is de deur waardoor de bekeerde wedergeboren mens binnentreedt in de stal van de goede Herder. In het Nieuwe Testament staat dopen altijd in verband met gehoorzaamheid aan het evangelie, geloof en wedergeboorte en, om een voorbeeld te noemen, nooit met het oude verbond tussen God en Abraham of de lichamelijke geboorte. Vandaar dat het gereformeerde theologen nog nooit is gelukt mensen die bewust tot het geloof in Christus zijn gekomen en de kinderdoop van hun ouders hadden ontvangen, maar nu echt gedoopt wensen te worden, te overtuigen dat ze de christelijke doop al als kind ondergaan hebben. Dat komt omdat elementen van het oude verbond dat wijken moest voor het nieuwe, via theologische bedenksels een plek kregen in het N.Tische nieuwe verbond. Biologische verwantschap (O.T) wordt verward met geestelijke verwantschap(N.T.); de besnijdenis (O.T.) met de doop (N.T.) Het argument dat het N.T. ruimte laat voor de veronderstelling dat er ook wel baby’s gedoopt zouden kunnen zijn is ook niet meer dan een onbewijsbaar bedenksel om het dogma van de kinderdoop overeind te houden. Zo heeft elke ‘kerk’ zijn eigen bedenksels die zij gepromoveerd hebben tot hun persoonlijke ‘heilige huisjes’ die fanatiek overeind worden gehouden.
Maar dit terzijde om duidelijk aan te geven voor wie het avondmaal kennelijk is bedoeld. Het avondmaal gaat over een Verlosser die Zijn intense vreugde over de volbrachte verlossing met Zijn verlosten wil vieren en hen samenroept voor een heilige samenkomst (vgl. Lv23:1-3). Aan het feest van de Heilige, zo mag verondersteld worden, nemen al Zijn heiligen deel, tenzij er doorslaggevende Bijbelse redenen zijn. Deze heiligen zijn niet heilig omdat zij zo heilig leven, maar omdat zij ‘in Christus’ heilig zijn. Natuurlijk, er staat geschreven: ‘heiligheid is Mijn huis een sieraad’ en: ‘wees heilig want ik ben heilig’. Tijdens Israëls woestijnreis gebeurden er verschrikkelijke dingen, tóch was God in hun midden, niet opgrond van hun daden, maar omdat Hij hen afgezonderd had van alle andere volken om voor Hem te leven. Hij kon hen enkel in Zijn nabijheid aanvaarden op grond van het offerbloed op het verzoendeksel van de ark, dat voor hen ter verzoening was vergoten. Zo kunnen ook wij vandaag zonder vrees in Zijn tegenwoordigheid verkeren. Het volk van Israël was niet een heilig volk omdat zij zo heilig leefden, maar omdat Jehova in hun midden was. Toen Mozes ervoor pleitte dat God zelf zou meegaan, zei hij: ‘Waaraan zal anders geweten worden, dat ik en uw volk genade in uw ogen gevonden hebben dan doordat Gij met ons meegaat? Immers daardoor zijn ik en Uw volk afgezonderd (geheiligd) uit alle volken van de aardbodem (Ex33:16). Omdat God ons tot Zich getrokken heeft is Hij in ons midden en daarom zijn wij heilig.
Intussen blijven wij een hardnekkig en tot alle kwaad neigend en bedrijvend volk van God, maar we blijven even hardnekkig naar vrede jagen met allen en naar de heiliging,
zonder welke niemand de Heer zal zien (Hb12:14).
Eén en ander heeft natuurlijk consequenties voor de wijze van avondmaalvieren. Óm één ding te noemen, zij die in Handelingen ‘gisteren’ tot bekering kwamen braken ‘vandaag’ het brood in de huizen en vierden het avondmaal met vreugde en eenvoud des harten en prezen God. Kan dat vandaag nog?
Aan de andere kant leert de Bijbel: doe de boze uit uw midden weg. Maar wanneer is iemand een boze? Pas wanneer alle pastorale hulp mogelijkheden volkomen en definitief uitgeput zijn, zoals uit de Schrift blijkt.

Waar is de eenvoud gebleven waarmee tóen het avondmaal werd gevierd? Tegenwoordig hoor je spreken over laagdrempelige samenkomsten" waarin geen ruimte kan zijn voor het vieren van het avondmaal, want daardoor zou een heel hoge drempel ontstaan waar een buitenstaander niets van begrijpt. Hoe is het mogelijk dat de verkondiging van het evangelie, waarop samenkomsten volgden waarin van meet af het avondmaal een prominente plaats had, vroeger voor de mensen eenvoudig, begrijpelijk en aanvaardbaar was, maar tegenwoordig onoverkomelijk en onbegrijpelijk zou zijn? Zijn er duidelijker beelden van de kern van het evangelie te bedenken dan Doop en Avondmaal? Het doopwater dat onze zonden afwast, het brood en de wijn dat het lichaam en het bloed van onze Heiland voorstelt dat Hij voor ons heeft gegeven? Kan het eenvoudiger? Maar het kan natuurlijk ook zijn, dat wij de betekenis van het avondmaal en de viering daarvan zo ingewikkeld hebben gemaakt dat het inderdaad moeilijk is uit te leggen. Ligt daarin niet een enorme uitdaging voor godvruchtige creatieve geesten, voor de Aholiabs en de Bezalee ls, de Ezra"s en de Nehema"s? Maar dan zullen eerst de heilige huisjes tot een puinhoop moeten worden. Wie sloopt ze? Of is dat proces misschien al in volle gang?

De eucharistie

Jezus Christus is de Zoon van God, die mij heeft liefgehad en zichzelf voor mij heeft overgegeven (Gl2:20). Dát is nu precies de kern van het avondmaal. Hij ging in de dood, gaf Zijn lichaam (het avondmaalsbrood) en bloed (de avondmaalswijn) opdat ik het eeuwige leven zou ontvangen en niet verloren zou gaan. Wie in de Zoon van God gelooft, hééft ( niet krijgt", maar hééft"![ voltooid tegenwoordige tijd!]) De eucharistie is de avondmaalviering. Het Griekse 'eucharistein' betekent 'danken'; 'eu' betekent 'goed' en 'charis' betekent 'geschenk'. Eucharistie betekent dus in eenvoudig Nederlands: dankzegging voor een grote gave, namelijk de gave van het lichaam en het bloed van Christus, die míj heeft liefgehad. Wiens eigendom ik ben geworden met vele anderen die Hem, evenals ik, lief hebben gekregen, omdat Hij ons het eerst heeft liefgehad. Samen met hen wil ik niets liever dan Hem daarvoor elke dag dankzeggen. En laat dat nu precies zijn wat de eerste dankbare christenen deden en wat een Rooms Katholieke christen nog elke dag kan doen in de vroegmis. Door deelname aan de eucharistie spreekt hij immers een dankzegging uit voor het grote geschenk van God: Jezus Christus, Die voor zijn zonden leed en stierf en hem eeuwig leven heeft gegeven! Natuurlijk kun je ook hier vele bedenksels maken, bijvoorbeeld: je kunt die dankzegging ook wel in een persoonlijk gebed uitspreken zonder deel te nemen aan het avondmaal. Binnen enkele minuten heb je zo een A4tje vol met allerlei bedenksels om het níet te doen óf met een andere frequentie, maar de eerste christenen dachten daar geen ogenblik aan. Misschien om reden dat zij hun eerste liefde (nog) niet hadden verlaten?"

Rooms Katholieken

Eens vroeg ik iemand of hij nog iets met God had. Zeker" antwoordde hij, Ik sla nog wel eens een kruisje en bidt." Toen ik vroeg wat dat kruisje voor hem betekende, wist hij nog te antwoorden dat Jezus daaraan was gestorven, maar niet veel meer. Ik legde hem daarom uit dat Jezus zíjn zonden heeft geboet op het kruis om hem met God te verzoenen. Op mijn vraag of hij Jezus daar wel eens voor bedankt had, keek hij mij eerst stom verbaasd aan want dat had hij nog nooit gedaan. Vervolgens trok hij zijn vrouw aan de jas en zei: vrouw, help mij onthouden dat we vanavond OnslieveHeer gaan danken dat Hij voor onze zonden is gestorven."Hieruit blijkt dat je als Rooms Katholiek ook gedachteloos de eucharistie kunt vieren. Maar is dat ook een goede reden om onze redding niet dagelijks te vieren in het volle bewustzijn van Gods onuitsprekelijke gave" die Hij ons in Zijn Zoon zond?

Protestanten

Ik ontmoette ze in alle mogelijke maten en gewichten. Velen van hen hebben, wanneer het over de zekerheid van het behoud gaat, met één ding zeer grote moeite. Ze geloven letterlijk alles wat de Bijbel leert over God, Christus, verlossing en verzoening, behalve dat het ook persoonlijk voor hen geldt. Zij menen daarvoor bepaalde innerlijke emoties te moeten hebben ervaren.Tja, nogal logisch dat je dan het avondmaal niet durft vieren. Veel anderen ‘hoopten’ dat uiteindelijk na hun sterven zou blijken dat ook zij het heil hebben ontvangen. Met een dergelijk geloof is er natuurlijk ook maar weinig te vieren. Wat moet je met zo’n mager geloof aan het avondmaal? Wanneer ik hen vroeg of zij God er wel eens voor hadden gedankt dat Hij Zijn Zoon gaf, en de Heer Jezus omdat Hij Zijn leven gaf, keken ze me aan alsof ze wilden zeggen: hoe haal je het in je hoofd! Velen antwoorden dat ze dat eigenlijk niet durfden. Geen wonder dat deze twijfelaars schoorvoetend het avondmaal vieren. Maar in het hart van hem die de evangelieboodschap dankbaar aanneemt en ‘dank U wel’ tegen God en tegen Jezus Christus zegt, daalt gegarandeerd zekerheid, vreugde en vrede neer. Die kan vreugdevol zingen omdat hij weet dat de Heer is komen inwonen in zijn hart; die kan als vroeger David bij de intocht van de ark - het symbool van de tegenwoordigheid van God Die Zijn intrek neemt in Jeruzalem - voor de Heer dansen van vreugde; die kan met dankbaarheid en blijdschap eten van het brood en drinken van de wijn en kijkt verwachtingsvol uit naar de toekomst, want Christus zei: Doe dit tot mijn gedachtenis totdat Ik kom.

Deze voorbeelden wijzen er op dat er nog veel te doen is, heel veel zelfs. De velden zijn witter dan ooit om te oogsten! Wie het wil kan vandaag al mooie dingen zien gebeuren.

Deze pagina afdrukken